دولت‌ها طی یک دهه اخیر سه رویکرد را در قبال کاهش مشکلات کم آبی در استان سمنان اتخاذ کرده‌اند راهکارهای کوتاه مدت شامل لایروبی قنوات و چاه‌ها، میان مدت شامل توجه به مجموعه‌های آبرسانی و مؤسسات، حفر چاه‌ها و در نهایت راهکار بلند مدت شامل سد سازی، انتقال آب بین حوزه‌ای و… شامل فینسک، کالپوش و… که بسیاری شأن در گیر و دار مسائل اجتماعی متوقف مانده است.
حالا اما مسئولان استان سمنان از مردم می‌خواهند تا در حد امکان نسبت به مصرف آب صرفه‌جویی کنند تا بتوانیم تابستان را پشت سر بگذاریم. کم آبی به خصوص در سه شهر استان سمنان شامل سمنان، شاهرود و ایوانکی، به تنش آبی منجر شده و دغدغه مسئولان این است که آب در این شهرها، پایدار باقی بماند.
۳ شهر با تنش آبی شدید
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه ۲۰ درصد از آب استان سمنان از منابع آبی سطحی و مابقی از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود، گفت: کاهش بارش‌ها تأثیر خود را بر منابع آبی زیر زمینی استان سمنان در دراز مدت می‌گذارد اما بر روی منابع آبی سطحی از همین حالا هم می‌توان تأثیرات کم آبی و کاهش بارش‌ها را شاهد بود.
محمد طاهری با بیان اینکه در سه شهرستان شاهرود، ایوان کی و سمنان در حال حاضر شاهد تنش آبی شدید هستیم، ابراز داشت: در سمنان و شاهرود تا حد زیادی تنش آبی مدیریت شده اما در ایوان کی مخصوصاً این روزها که هوا گرم شده، تنش آبی نیز افزایش یافته است
وی با بیان اینکه برخی اقدامات را برای کاهش کم آبی در دستور کار قرار داده‌ایم و امیدواریم که بتوانیم در یک هفته آینده نتایج مثبت این اقدامات را شاهد باشیم، افزود: یکی از اقداماتی که در ایوان کی صورت گرفته، بهره برداری مخازن آبی جدید است که امید است بتوانیم طی روزهای آتی مشکل آب را حل کنیم.
خارتوران شاهرود
کاهش مصرف آب
مدیرعامل آبفای استان سمنان ادامه داد: به صورت کلی اما در تمام شهرها و روستاهای استان سمنان مشکل کم آبی وجود دارد شرایط به گونه‌ای است که تقریباً می‌توان گفت به نقطه سر به سر قرار داریم و در نتیجه اگر مردم فقط ۲۰ درصد صرفه‌جویی داشته باشند می‌توانیم تابستان سال جاری را پشت سر بگذاریم و همه شهروندان و روستاییان آب داشته باشند.
طاهری از مردم خواست تا با اقداماتی مصرف آب را کاهش دهند و افزود: اگر مردم آبیاری فضای سبزی در منازل دارند میزان آب را کاهش داده و دست کم در زمان شب این آبیاری را صورت دهند از سوی دیگر نصب سایبان بر روی کولر آبی می‌تواند به کاهش هدر رفت آب به لحاظ تبخیر کمک کند همچنین باید گفت کولر آبی روزانه ۳۰۰ تا ۳۵۰ لیتر آب مصرف می‌کند که مقدار قابل توجهی است.
وی همچنین گفت: استفاده از شیرآلات کاهنده در روشویی، آشپزخانه و … از دیگر اقداماتی است که خانواده‌ها می‌توانند انجام دهند با این اقدامات انتظار می‌رود که هر خانه ۸۰ تا ۱۰۰ لیتر مصرف آب را در روز کاهش دهد که همان میزان ۲۰ درصد است.
کاهش شدید میزان بارندگی‌ها
هواشناسی اعلام کرده که سمنان هشتمین استان خشک کشور به لحاظ بارندگی و میانگین آن همچنین کاهش میزان بارش‌ها در بازه‌های زمانی میان مدت و طولانی مدت است آنطور که مدیرکل هواشناسی استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر، عنوان می‌کند: میزان بارش‌ها در سال بارشی جاری نسبت به سال قبل ۴۰ درصد کمتر شده است.
سید ایرج مصطفوی با بیان اینکه سال آبی گذشته میانگین بارش‌ها در استان سمنان ۷۳ میلیمتر بود، تاکید کرد: در سال جاری آبی ۲۵ میلیمتر کاهش بارندگی را در استان شاهد بودیم و میانگین بارش‌ها در استان به عدد عجیب ۴۸ میلیمتر رسید که بسیار بسیار اندک است.
وی با بیان اینکه میانگین بارش‌ها در بازه‌های زمانی طولانی مدت در استان سمنان رقم‌هایی نزدیک به ۱۳۰ میلیمتر بوده است، افزود: میزان بارندگی سال جاری نشان می‌دهد که تا چه میزان با بحران کاهش بارندگی و نزولات جوی در استان روبرو هستیم.
حفر چاه در شاهرود و سمنان
معاون عمرانی استاندار سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه در ابتدای تابستان سال جاری شاهرود ۲۴۰ لیتر بر ثانیه و سمنان ۳۰۰ لیتر بر ثانیه در شرایط پیک، کمبود آب داشتند، گفت: برنامه‌ریزی های لازم برای کاهش کمبود آب از سوی شرکت آبفای استان سمنان صورت گرفته است.
محمد حمیدی با بیان اینکه استفاده از چاه‌های دستگاه‌های اداری و اجرایی و همچنین چاه‌های کشاورزی که آب قابل شرب دارند، یکی از راهکارهای اضطراری بود که در زمینه تأمین آب مورد نیاز شبکه آبرسانی شهرهای شاهرود و سمنان صورت گرفت، ابراز کرد: هدف این اقدام، کاهش بخشی از مشکلات است.
وی با بیان اینکه شورای حفاظت از منابع آبی استان سمنان همچنین خرداد ماه امسال مصوب کرد که حفر چاه‌های جدید نیز صورت گیرد، افزود: دو حلقه چاه در شاهرود و یک حلق چاه در سمنان مجوز گرفته است تا بتوانیم بخشی از مشکلات را کمتر کنیم.
مردم به کمک بیایند
معاون استاندار سمنان با بیان اینکه در شهر شاهرود ۲۰ درصد کاهش آب داریم و در سمنان نیز این رقم ۱۸ درصد است، ابراز کرد: اگر همین میزان ۲۰ درصد توسط مردم صرفه‌جویی شود، قطعاً مشکل نخواهیم داشت از سوی دیگر باید کشاورزان را به سمت استفاده از فناوری‌های نوین سوق دهیم تا در نهایت بتوانیم مصرف آب را در بخش کشاورزی نیز کاهش دهیم.
حمیدی با بیان اینکه کشاورزان نیز باید به ما کمک کنند، گفت: آبی که در حوزه صنعت استان سمنان مصرف می‌شود، کمتر هدر رفت دارد چرا که اشتغال و تولید ایجاد می‌شود و طبیعتاً درآمد ایجاد می‌کند و لذا ناگزیر هستیم که برای صنعت مان دست کم انتقال آب بین حوزه‌ای را داشته باشیم که این امر در دستورکار کلان کشور قرار دارد.
یکی از موضوعاتی که در زمینه مصرف بهینه آب در استان سمنان مورد تاکید قرار می‌گیرد کاهش سهم کشاورزی و صنعت از مصرف آب استان سمنان و افزایش آب شرب است جالب اینجا است که سهم آب شرب در کل استان کمتر از شش درصد است و این نشان می‌دهد که کشاورزی بخش عمده‌ای از آب گران‌بهای استان را می‌بلعد.
سهم کشاورزی از آب
مدیرعامل شرت آب منطقه‌ای استان سمنان نیز ضمن تائید کاهش ۶۰ الی ۷۰ سانتی متری منابع آبی استان بیان کرد: کاهش نزولات جوی تأثیر بسزایی بر منابع آبی استان گذاشته تا جایی که برای مثال حجم آبگیری مخزن سد مجن به ۵۰ درصد تراز طبیعی کاهش یافته است.
محسن عسگری با بیان اینکه یک میلیون و ۲۰۰ هزار مترمکعب آب شور در جنوب شاهرود، میامی و دامغان تخصیص یافته تا بتوانیم به صنایع معدنی آبرسانی کنیم اما موضوع اصلی اینجا است که از ۱۹۲ میلیون متر مکعب آب سطحی مصرف شده، ۹۳ درصد در بخش کشاورزی، شش درصد در بخش شرب و یک درصد در بخش صنعت بوده است.
وی با بیان اینکه حجم پساب سالیانه خروجی از تصفیه خانه‌های فاضلاب استان هفت میلیون متر مکعب است، افزود: با تکمیل شبکه جمع‌آوری فاضلاب و اجرای تصفیه خانه‌ها این حجم تا ۲۹ میلیون مترمکعب در سنوات آینده نیز قابل افزایش است.
سهم کشاورزی کاهش یابد
در صحبت‌های مدیرعامل آب منطقه‌ای استان سمنان دو نکته نهفته است نخست اینکه کشاورزی حجم وسیعی از آب گران بهای استان سمنان را به خود اختصاص می‌دهد و همین حالا هم طرح نصف و نیمه فاضلاب و پساب توانسته مصرف آب مورد نیاز صنعت را تأمین کند در نتیجه صنعت آنچنان سهمی در کاهش آب شرب استان ندارد اما این کشاورزی است که آب را به خود اختصاص داده است آن هم کشاورزی که به عقیده بسیاری کارشناسان پرمصرف و کم بازده شده است.
کارشناسانی مانند محمد تقی رضوانی عقیده دارد: ۱۹۸ هزار هکتار اراضی کشاورزی در استان سمنان وجود دارد که نهایتاً ۴۰ هزار هکتار آن تحت کشت آبیاری نوین است و این یعنی همچنان بخش عمده‌ای از کشاورزی استان سمنان غرقابی و سنتی اداره می‌شود و هدر رفت آب در آن از یک سو و تبخیر از سوی دیگر، سبب می‌شود تا کشاورزی مصرف گرای استان، بازده آن‌چنانی هم نداشته باشد.
رضوانی که در گفتگو با خبرنگار مهر، صحبت می‌کرد، می‌افزاید: کاهش سهم کشاورزی با اجرای سیستم‌های نوین آبیاری، توسعه گلخانه‌ها، الگوی کشت و… می‌بایست صورت گیرد، ابراز کرد: متأسفانه سو مدیریت‌ها و فقدان الگوی کشت سبب شده تا همین حالا خربزه و هندوانه و طالبی در شهرستان‌های گرمسار، سرخه، سمنان، شاهرود و میامی برداشت شود! آبی که در واقع از گلوی مردم زده می‌شود.
وی با بیان اینکه کشاورزان برای یک کیلوگرم هندوانه ۱۵ آب معدنی یک و نیم لیتری که ۱۰ هزار تومان قیمت دارد یعنی ۱۵۰ هزار تومان را مصرف می‌کنند پنج هزار تومان هم کود و سم و کارگر و حمل و نقل و… می‌پردازند تا آن را کیلوگرمی هفت هزار تومان بفروشند! این مشت نمونه‌ای از خروار کشاورزی استان است.
در نهایت باید دید که امسال تابستان مردم استان سمنان چطور از این تنش آبی عبور می‌کنند.
