آشنایی با آداب و فرهنگ کافه نشینی
کافهنشینی مفهومی فراتر از رفتن
به کافه، قهوهخانه، چایخانه، کافیشاپ و مانند آنها دارد و معمولاً به کنشی اجتماعی اشاره دارد که ریشههای آن به سدههای هجده و نوزده اروپایی و دوران انقلاب فرانسه و انقلابهای سیاسی این پهنه بر میگردد. کافهنشینی عمدتاً در اقامتگاه افراد نیکوکار و فرهنگی و دارا برگزار میشد که از هنرمندان و اندیشمندان نادار پشتیبانی میکردند. کلوبهای انقلابی در انقلاب ۱۷۸۹ فرانسه را نیز میتوان نوعاً آغاز کافهنشینی (شاید سیاسی) دانست، یعنی گرد هم آمدن در یک محیط بیرونی، برای سرگرمی و همزمان بحث و گفتگو. این کنش در سده بیستم تا دهه ۱۹۸۰ به شدت رشد کرد و هر بار که جنبشهای اجتماعی پدیدار میشد، کافهنشینی هم فراگیرتر میشد. و از دهه ۱۹۶۰ همراه با مفهوم روشنفکری و دیگر شیوهها به کشورهای دیگر جهان نیز سرایت کرد.
با این همه، از یکی دو دهه پیش، اندک اندک با شیوههای دیگری جایگزین شد که فضا و مکان را به صورت دیگری تعریف میکردند، ولی در آنها نیز مسئله بسیار بیشتر از گذران اوقات فراعت با آسایش و بدون اندیشه، ورود سیستم اندیشه و جدل فکری در اوقات فراعت در یک حوزه عمومی بود.
قهوه خانه به صورت مردمی و عمومی در ایران از دوره صفوی شکل گرفت. برخی از سیاحت گران اروپایی که در این دوره به ایران آمده بودند، در سفرنامه های خود از قهوه خانه و چایخانه صحبت هایی کرده بودند.
جامعهشناسی کافیشاپی
کافهنشینی، در معنایی که امروز در زبان ما و در بخشی از جامعه شهری اغلب تحصیلکرده، دانشجو، روشنفکران و دانشگاهیان ما، جا افتاده است و لزوما ربطی به مفاهیمی چون "قهوهخانه" یا "پاتوق" ندارد (هرچند با آنها بیارتباط هم نیست اما روابط شان پیچیده است)، عمدتا به کنشی اجتماعی اطلاق میشود که ریشههای آن به قرون هجده و نوزده اروپایی و عمدتا به دوران انقلاب فرانسه و انقلابهای سیاسی این پهنه برمیگردد،
اما از اواخر قرن و بهویژه ابتدای قرن بیستم شکلی موازی با محافل "خانگی" روشنفکران، هنرمندان و نویسندگان را در حوزه عمومی به وجود آورد، شاید به یک معنا بتوان گفت کافهنشینی شکل دموکراتیزهشده آن محافل، یعنی محافلی بود که عموما در اقامتگاه افراد خیرخواه و فرهنگی و بسیار ثروتمند برگزار میشد که از هنرمندان و اندیشمندان فقیر حمایت میکردند. ناصر فکوهی، انسانشناس و عضو هیئتعلمی دانشگاه تهران، پدیدآمدن کافهها و فرهنگ کافهنشینی را اینچنین تبیین کرده است.
نخستین کافههای مدرن ایرانی نیز در شهرهایی ایجاد میشدند که به دلایل گوناگون تاریخی و اجتماعی، نخستین الگوهای مدرنیته را عرضه میکردند؛ تبریز، تهران و رشت، شهرهایی بودند که صنعت و فناوریهای آن مانند چاپ و نشر، ابتدا در آنها شکل گرفت. در آستانه انقلاب شکل کافهنشینی اروپایی هم در نوع اشرافی آن در گروهی از کافههای "بالای شهری" و یا در بعصی از محافل مثل گالریها، و شکل مردمیتر در برخی از رستورانها و اغذیهفروشیها مثل کافههای لالهزار و جایی همچون کافه نادری، وجود داشتند.
آشنایی با آداب و فرهنگ کافه نشینی
به نظر می آید برخی افراد در جامعه هنوز آداب و فرهنگ کافه نشینی را نمی دانند. این روزها هر فردی برای انجام قرار کاری، گپ دوستانه، انجام کارهای اینترنتی، وقت گذرانی، دورهمی های قدیمی و تجدید خاطرات به کافه می روند. اما این دور همی ها ویژگی های خاص خود را دارد؛ چه از نظر ارتباط بین افراد و چه از نظر ارتباط بین مهمان و مسئولان کافی شاپ.
انعام دادن به پرسنل کافه
اگرچه برخورد مودبانه با افرادی که در کافی شاپ کار می کنند از اهمیت خاصی برخوردار است اما یکی از روش هایی که می توان به طور مستقیم از پرسنل کافی شاپ تشکر کرد، انعام دادن به آنهاست. بنابراین باید به شخصی که برای شما به شکل مستقیم سرویس می دهد، انعام بدهید.
رعایت بهداشت و نظافت
نظافت و تمیزی کافه و پرسنل از نکته هایی است که باید به آن توجه خاصی شود، بنابراین افرادی که به کافه می روند باید تمیزی کافه را رعایت کنند چرا که محیط کافه برای آنها تمیز شده است اگر هم نقصانی مشاهده کردند باید موضوع را به مدیریت کافه تذکر دهند.
محلی برای قرارهای کاری و دوستانه
معمولا کافه ها کافیشاپ ها محلی مناسب برای قرارهای کاری و دوستانه هستند، بنابراین افراد میتوانند برای گپ زدن بیشتر در محیطی آرام، کافی شاپ را انتخاب کنند.
آرام صحبت کردن
از مهم ترین نکاتی که باید در کافه رعایت شود صحبت کردن با صدای آرام است. درست است که برخی بر این باور هستند که کافه و کافیشاپ مکانی برای گپ زدن و گفت و گو است اما نباید صدای یک مهمان برای دیگر مهمانان ایجاد مزاحمت کند. بنابراین افراد باید سعی کنند در زمان گپ و گفت و معاشرت حواس شان به سروصدا باشد.
کافه و گپهای اینترنتی
بعضی افراد برای اینکه بتوانند از طریق اینترنت با دیگران در ارتباط باشند، کافه را انتخاب می کنند. استفاده از اینترنت کافی شاپ یکی از دلایل آن است، اما دلایل دیگری هم وجود دارد که از آن موارد می توان به خلوتی و سکوت کافی شاپ، تنها بودن و تمرکز بیشتر و علاقه به نوشیدن یا خوردن خوراکی حین انجام کار است.
کارهای ممنوع در کافه
نکاتی وجود دارد هرچند ممکن است کوچک به نظر آیند اما نباید آنها را در هر محیطی به ویژه کافه ها انجام داد:
- هیچ وقت در کافه با صدای بلند ویترس یا ویتر را صدا نزنید.
- زمانی که نوشیدنی تان تمام شده به مدت طولانی آن را مقابل تان نگذارید. از ویترس یا ویتر بخواهید فنجان یا لیوان را بردارند و در صورت تمایل نوشیدنی جدیدی سفارش دهید. شلوغ بود میز با فنجان ها یا ظرف ها رفتار درستی نیست.
- سعی داشته باشید در کمترین زمان، سفارش خود را انتخاب کنید و تا قبل از انتخاب ویترس یا ویتر را سر میز صدا نکنید.
- برای هر نوع شنیدن یا انتقال صدا در فضای کافه از هدفن استفاده نمایید.
- در زمان مناسب و به موقع میز را ترک کنید. اگر نوشیدنی و خوراک شما تمام شده است، میز را ترک کنید. اگر برای ماندن در کافه به زمان بیشتری نیاز داشتید این نکته را از همان ابتدا اطلاع دهید.
- اگر قصد دارید سفارش خود را مقابل صندوق اعلام کنید و تعدادتان زیاد است، حتما سفارش ها را یادداشت کنید تا خودتان و دیگران را در صف سفارش معطل نشوید.
- می توانید کلمه "تشکر" را روی برگه صورت حساب بنویسید. کار دشواری نیست اما دوستانه و مودبانه است.
- حضور در کافه یعنی به اشتراک گذاشتن فضای فردی با افراد دیگر، بنابراین باید همیشه نکته های اجتماعی رعایت شود.
-در کافه اگر به اینترنت نیاز داشتید از آن استفاده کنید، در غیر این صورت دستگاه را خاموش کنید تا دیگران از آن استفاده کنند.
آرامش در کافه باید برای همگان باشد
برای آرامش همه افراد در کافه نکاتی باید توسط همه افرادی که در کافه حضور دارند رعایت شود:
- افرادی که سیگار یا پیپ می کشید، باید این نکته را رعایت کنند که حتما در بخشی از کافه بنشینند تا دود سیگار دیگران را آزار ندهد.
افراد باید این نکته را در نظر داشته باشند که بعد از اینکه خوردن خوراک شان تمام شد میز را تحویل دهند حتی اگر زمان نشستن نداشته باشند.
گریه کردن، خندیدن با صدای بلند، صحبت کردن و استفاده از الفاظ نامتعارف در کافه خوشایند نیست. چرا که برخی از رفتارها عادی و بین دوستان است اما کافه یک فضای کاملا عمومی است و باید درباره این رفتارها دقت شود.
اگر مهمانان از نوع پذیرایی، کیفیت و نوع خوراکی های سرو شده و یا کیفیت آنها اعتراضی دارند، باید با صدای آرام و لحنی کاملا مودبانه آن را بیان کنند.
در پایان این نکته را یادآور می شویم؛ افرادی که کافه نشینی را انتخاب می کنند و یک کافه را پاتوق خود می کنند باید تمام نکاتی که به حضور آنها مربوط می شود را رعایت کنند.
امید داریم فرهنگ کافه رفتن و کافه نشینی به بهترین شکل رواج یابد تا هم صاحبان کافه هم مهمانان راضی باشند.
گزارش: مه جبین محمدی