کد مطلب: 33614
تاریخ انتشار : شنبه ۲۰ تير ۱۳۹۴ ساعت ۱۱:۵۴
روزنامه اعتماد روز شنبه در یادداشتی نوشت :در شرایطی که پرانتزها تا شامگاه شنبه بسته نشود، روز یکشنبه هم روز آرام و بی خبر مذاکرات خواهد بود چرا که وزرای تروییکای اروپایی وین را ترک کرده و برای تصمیم گیری در خصوص یونان به سایر وزرای اتحادیه می پیوندند. در چنین شرایطی روز دوشنبه را باید روز حصول توافقی دانست که بیش از هر زمان دیگری در ١٣ سال گذشته در دسترس است.
آن ٢٤ ساعت سرنوشت ساز هم گذشت و تقدیر مذاکرات هسته یی میان ایران و ١+٥ بر مدار ادامه گفت وگوها استوار شد. پنجشنبه، روز دوئل تریبون ها و تقسیم تقصیرها بود. زمانی که ایران و ١+٥ ضرب الاجل ٣٠ ژوئن را از دست دادند، این عبور از خط قرمز زمانی تعیین شده چندان به چشم ها نیامد و برخی از مذاکره کنندگان در دو سوی این ماراتن تاکید داشتند که ضرب الاجل زمانی اصلی ٩ جولای است. خبرنگارانی که دو هفته گذشته را در وین گذرانده اند امیدوار بودند که تا شامگاه ٩ جولای وزنه مذاکرات به سمت توافق بچرخد و توافق جامع هسته ای به سرعت به دست قانونگذاران امریکایی برای بررسی آن در بازه زمانی ٣٠ روزه برسد.
پوشش دیدارهای متوالی میان تیم های هفت کشور حاضر در مذاکرات در روزهای چهارشنبه به این امید انجام شد که شاید پنجشنبه آن روز بزرگ پس از ١٣ سال مذاکره باشد. صبح پنجشنبه در حالی از راه رسید که خیمه مخصوص خبرنگاران در پله کوبرگ از نخستین ساعات این روز مملو از تصویربرداران و روزنامه نگارانی بود که آمده بودند تا ساعاتی دیگر عبارت «توافق شد» را روی خروجی های رسانه های خود قرار دهند.
میزان توییت نویسی های اهالی رسانه از صبح پنجشنبه شدت بیشتری گرفت. تصور عمومی بر این بود که در حال تایپ آخرین خبرهای منتهی به توافق هسته ای هستند. با این همه عبور از ظهر پنجشنبه بدون تحرک سیاسی و فنی لازم در هتل پله کوبرگ نشان داد که امروز، روز توافق نخواهد بود.
اعم وقت روز پنجشنبه مذاکره کنندگان به دیدارهای داخلی میان کشورهای ١+٥ گذشت. جنس این دیدارها نشان می داد که هنوز هماهنگی لازم میان طرف های مقابل ایران که باید صدایی واحد باشند، به وجود نیامده است. در حالی که بسیاری از گمانه زنی ها حاکی از این بود که اگر مبنا بر اتفاق خاصی در مذاکرات باشد باید از هشت شب به بعد به وقت وین انتظار این رخداد را کشید، وزارت امور خارجه امریکا اعلام کرد که جان کری، وزیر امور خارجه این کشور برای سومین بار در دو هفته گذشته به مقابل پله کوبرگ می آید تا با خبرنگاران حرف بزند.
حضور معنا دار کری
عقربه های ساعت به وقت وین به ١٧ نرسیده بود که خبر آمد کری ساعت ١٩ می آید تا از آب و هوای حاکم بر مذاکرات بگوید. با اعلام این خبر مشخص شد که توافق هسته ای تا قبل از پایان آخرین ساعت های ٩ جولای در کار نخواهد بود.
تجربه رسانه ای خبرنگاران با قاطعیت نشان از آن داشت که کری برای هرحرفی جز اعلام توافق جامع هسته ای می آید. کری عصا زنان با چهره ای خسته اما خندان آمد و مقابل میز مخصوصی ایستاد که در بزنگاه های تاریخی این ١٥ روز مذاکره میزبان مذاکره کنندگان ١+٥ و موضع گیری های آنها در خصوص مذاکرات بوده است.
ایران و ١+٥، ١٣سال است که بدون رسیدن به توافق مذاکره می کنند: مذاکراتی که دیگر هم از بعد فنی و هم از بعد سیاسی بسیار فرسایشی شده است. جای کری در ابتدای سخنان خود با اشاره به اینکه آمده ایم تا به توافق برسیم و نه آنکه فقط مذاکره کنیم، گفت: همان گونه که در صحبت هایم با اوباما هم مطرح شد قرار نیست که ما تا ابد در میز مذاکره بنشینیم.
کری در بخش هایی از بیانیه ای که شخصا قرائت می کرد به نیمه شب ٩ جولای و ضرب الاجل کنگره هم اشاره غیرمستقیمی داشت و تاکید کرد که نباید تنها به این دلیل که ساعت نیمه شب به پایان می رسد، میز مذاکره را به این سادگی رها کنیم. جان کری در بخشی از سخنان خود آب پاکی را بر دستان خبرنگاران ریخت و با اشاره به اینکه برای رسیدن به توافق عجله نمی کنیم با زبان بی زبانی اعلام کرد که از توافق تا پیش از ضرب الاجل کنگره خبری نخواهد بود.
رییس دستگاه دیپلماسی ایالات متحده بخش اعظمی از سخنان خود را به تکرار تاکید بر حصول توافق خوب اختصاص داد اما برای نخستین بار اعلام کرد که توافق جامع هسته ای با ایران باید توافقی باشد که نه فقط برای روزها، هفته ها و ماه ها خوب باشد بلکه برای چندین دهه معتبر بوده و مناسب باشد.
وزیر امریکایی که امروز وارد پانزدهمین روز حضور در وین شده است در میانه بیانیه خود اندکی هم خبرهای خوش را مخلوط سخنان تند و تیزخود کرده واز پیشرفت های واقعی گفت که به ظن او در مذاکرات رخ داده است. جان کری در حالی سوال های خبرنگاران در خصوص میزان تاثیرگذاری این عدم حصول به توافق تا پیش از ٩ جولای را بی پاسخ گذاشت که با بازگشت وی به درون کوبرگ، شبکه های مجازی مملو از یک خبر شد: فضای مذاکرات مثبت نیست. تمدید رایزنی ها.
بازی تمیز رسانه ای مرد دیپلماسی ایران
تیم رسانه ای امریکا بازی را به گونه ای چیده بود که جان کری نخستین فردی باشد از گردونه مذاکرات که می آید تا به خبرنگاران از آب و هوای مذاکرات بگوید و به نوعی فضای رسانه ای را در اختیار بگیرد. با این همه محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران پیش دستی کرد و دقایقی پیش از حضور همتای امریکایی خود در جمع خبرنگاران فضا را به سمت ایران تغییر داد.
حساب توییتری محمد جواد ظریف در یک سال و اندی که از مذاکرات میان ایران و ١+٥ می گذرد هربار در بزنگاه های خبری مهم فعال شده است. ظریف برای اعلام ادامه مذاکرات و دلیل چرایی عدم رسیدن به آن تا این لحظه نوشت: «به شدت در حال کار هستیم.
ولی نباید عجله کرد تا کار به خوبی انجام شود. این حرف مرا جدی بگیرید: شما نمی توانید اسب ها را در وسط رودخانه عوض کنید.» ثانیه هایی پس از انتشار این توییت بود که شمار به اشتراک گذاری آن از مرز هزار مورد گذشت. ظریف در سه جمله به دنیا گفت که در پشت درهای بسته در ٤٨ ساعت اخیر چه گذشته است. این توییت نویسی تنها مانور رسانه ای ظریف در ٢٤ ساعت گذشته نبود. دقایقی پس از اتمام سخنان جان کری و در حالی که خبرنگاران به سرعت در حال انتقال متن سخنان خود به پایتخت های شان بودند، محمد جواد ظریف در بالکن طبقه سوم هتل کوبرگ ظاهر شد.
هربار که مذاکرات هسته ای میان ایران و ١+٥ در وین برگزار شده است یک چشم خبرنگاران به بالکن هایی بوده است که تنها راه مفر مذاکره کنندگان از هوای کسالت بار اتاق های مذاکره و بحث های سیاسی است. عصر پنجشنبه هم محمد جواد ظریف به همراه سیدعباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره کننده و حسین فریدون، مشاور ویژه رییس جمهور به بالکن آمدند و فرصتی برای پرسش و پاسخ های کوتاه اما ضربتی را با خبرنگاران فراهم کردند.
خبرنگاران با بلند کردن صداهای خود از وزیر امور خارجه ایران سوال کردند که تا چه زمانی در وین می مانید؟ گفت: تا زمانی که لازم باشد.
کدام اسب؟ کدام رودخانه؟
بیانیه چند پاراگرافی جان کری هرچند تلاش شده بود که در آن تمام نکات جا داده شود اما به اندازه عبارت آخر توییت محمد جواد ظریف جنجال و گمانه زنی به راه نینداخت. چرا وزیر امور خارجه ایران باید در این مقطع مذاکراتی از همگان بخواهد که این عبارت وی را فراموش نکنند که: نمی توانید در وسط رودخانه، اسب تان را عوض کنید؟
در نخستین دقایق پس از انتشار این توییت خبرنگاران امریکایی کشف کردند که این عبارت را یک بار هم آبراهام لینکلن در جریان رقابت های انتخاباتی خود در سال ١٨٦٤ به کار برده است. این شبیه سازی تاریخی اما سرنخی از دلیل استفاده این عبارت به دست نداد. یک ساعت پس از خاموش شدن جو حاکم بر کوبرگ به بهانه سخنان ظریف و کری بود که خبرنگار گاردین در گزارشی نوشت: اسب ها در عبارت ظریف بازمی گردد به این باور تیم مذاکره کننده ایران که بسته پیشنهادی که روز چهارشنبه صبح به وقت وین در کوبرگ توانسته بود نظر مساعد همگان را جلب کند ناگهان پس از ویدوکنفرانس جان نیمه شب جان کری با باراک اوباما از روی میز کنار زده شده و رد می شود. همزمان با این گزارش گاردین هم، سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه که از مسکو در جریان مذاکرات وین قرار می گیرد به کمک ایرانی ها آمده و تاکید می کند که اگر این مذاکرات شکست بخورد مقصر آن کشوری است که بسته مورد پذیرش همه را رد کرده است و نه ایران. کدهایی که روس ها و خبرنگاران رسانه های مختلف از آنچه در پشت درهای بسته اتاق مذاکرات در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه به دست داد این شایبه را از میان برد که این بار در این دور از مذاکرات این امریکایی ها بودند که نقش پلیس بد را بر عهده گرفتند.
اگر در جریان توافقنامه موقت ژنو، فرانسوی ها یک بار در دقیق ٩٠ توافق موقت را با بهانه تراشی های خود به تعویق انداخته و پس از آن به پلیس بد این بازی معروف شدند، این بار قرعه به نام امریکایی افتاد که شاید در باور عمومی بیش از همه این توافق را می خواهد.
آن روزها که وزیر امور خارجه فرانسه در دقیقه ٩٠ مانع از تصویب توافقنامه موقت ژنو شد هنوز تیم های مذاکره کننده ایران و شش کشور مقابل آن چندان به رسم الخط مذاکراتی هم آشنا نشده بودند اما امروز دیگر پس از یک سال و نیم مذاکره فشرده و نفسگیر و در حالی که تیم های مذاکره کننده در سطح کارشناسی کشورهای ١+٥ و ایران قریب به یک ماه و سه هفته است که هر روز با هم دیدار می کنند دیگر طرف مقابل نمی تواند به اثرگذاری این ترفندهای تبلیغاتی چندان امیدوار باشد.
پس از رمزگشایی از این خط آخر در توییت ظریف بود که برخی از خبرنگاران در توییت های خود نوشتند: در حال حاضر مذاکرات میان ایران و ١+١+١+١+١+١ است. کنایه هایی که از عدم انسجام میان تیم های مذاکره کننده ١+٥ در برابر ایران خبر می داد.
محمد جواد ظریف چند ساعت پس از انتشار این توییت برای انجام مراسم شب قدر به مرکز امام علی در مرکز شهر وین رفت و آنجا بود که در محاصره خبرنگاران در خصوص آنچه مانع رسیدن به توافق در حال حاضر است، گفت: ما هم شاهد تغییر مواضع و هم شاهد زیاده خواهی هستیم.
علاوه بر این چندین کشور در طرف مقابل دارای مواضع متفاوتی هستند. ما برای رسیدن به توافق وارد میدان شدیم. مردم ایران دنبال توافق هستند اما توافقی که با عزت باشد. اگر طرف مقابل هم به دنبال توافق شرافتمندانه و متوازن باشد، توافق در دسترس است و البته که ایران هیچگاه میز مذاکره را ترک نکرده و نخواهد کرد.
توپ تصمیم سخت در زمین امریکا
پویایی تیم مذاکره کننده ایران در شفاف سازی فضا تنها به انتشار توییت ظریف و ایستادن چند دقیقه ای او بر روی بالکن خلاصه نشد. عقربه های ساعت به ساعت ٢٣ که رسید، چندخبرنگار امریکایی از جمله گزارشگر گاردین شروع به انتشار موضع گیری هایی در توییت هایی خود به نقل از یک منبع نزدیک به تیم مذاکره کننده کردند.
این مذاکره کننده ایران در جلسه ای کوتاه به خبرنگاران رسانه های خارجی گفته بود که برخی از کشورهای طرف مقابل از پارامترهای مورد توافق در لوزان عقب نشینی کرده و مواضع خاص خود را در این مورد اتخاذ کرده اند. این مقام ایرانی همچنین ابراز تاسف کرده بود که نمی توان این مذاکرات را رایزنی هایی چندجانبه خواند.
این مقام ایرانی به خبرنگاران امریکایی گفته بود که طرف مقابل در تمام مسائل از تحریم ها تا مسائل ریز فنی و همچنین برخی زمان بندی ها موضع خود را تغییر داده است. گزارش نویس گاردین در چند پست توییتری مستقل به نقل از مذاکره کننده ایرانی می نویسد: گویا ما در این مذاکرات چند مذاکره دوجانبه را پیش می بریم و نه یک مذاکره ای که یک سوی آن ایران است و سوی دیگر آن شش کشور با موضع یکسان.
حالاهرکدام از این کشورها خط قرمز خود را دارند. تیم مذاکره کننده ایران به آنها گفته است که تلاش می کند در برابر خطوط قرمز آنها انعطاف از خود نشان دهد اما ایران هم خطوط قرمز مشخص خود را دارد که از آن عبور نخواهد کرد. ایران در حال حاضر با شش خطوط قرمز متفاوت روبه رو است که تازه ثابت هم نیستند و دایما تغییر می کنند.
این مقام مذاکره کننده ایرانی در پاسخ به سوال یکی از حاضران در جلسه که سوال می کند اصلی ترین چالش ها چیست؟ می گوید: تمام تحریم های اقتصادی و مالی باید بلافاصله پس از رسیدن به توافق از میان برداشته شود. تیم مذاکره کننده ایران باید بداند که طرف مقابل دست از تعلق به تحریم هایی که آنچنان سفت به خود چسبانده است برمی دارد.
این مقام مذاکره کننده ایرانی در پاسخ به سوالی در خصوص بازدید از مراکز نظامی پس از توافق هسته ای می گوید: ما در این خصوص در لوزان به توافقی رسیدیم و همگان باید به آن پایبند باشند. هر کشوری حساسیت های خود را در خصوص تاسیسات نظامی خود دارد. پروتکل الحاقی در این خصوص کاملاواضح موضع گیری کرده است.
در حال حاضر بی اعتمادی وسیعی میان ایران و امریکا وجود دارد و ما اعتقاد داریم که در سایه این توافق می توانیم بخشی از این بی اعتمادی را از میان برداریم. متاسفانه در مدت زمان پس از اجرای توافقنامه موقت ژنو ما شاهد بی توجهی طرف امریکایی به بخشی از موارد مورد توافق در خصوص تحریم ها بودیم. این مقام ایرانی در خصوص زیاده خواهی های امریکا می گوید: ما منتظر هستیم که ببینیم آیا امریکا می خواهد از دلبستگی خود به ابزار تحریم دست بردارد یا خیر؟
ما فکر می کنیم که امریکایی ها هنوز به این مساله تحریم وابستگی دارند. امریکایی ها همچنان خود را در قفس تحریم های شان نگه داشته اند. در حالی که خبرنگاران امریکایی در گزارش های خود سخنان جان کری را تعبیر به اشاره وی به این مساله می کنند که ایران باید تصمیم سیاسی سخت را بگیرد، اما این مقام ایرانی آن طور که در گزارش های امریکایی ها آمده است توپ را به زمین غرب انداخته و می گوید: این غرب است که باید تصمیم سیاسی لازم را برای حصول توافق بگیرد.
گفته می شود که یکی از اصلی ترین مسائل باقی مانده، تحریم های تسلیحاتی ایران است. وزیر امور خارجه روسیه نیز در تازه ترین موضع گیری خود اشاره کرده بود که این تحریم ها باید بلافاصله برداشته شود.
این مقام مذاکره کننده ایرانی در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران مبنی بر اینکه مساله تحریم های تسلیحاتی تا چه اندازه جدی است می گوید: مساله برداشته شدن تحریم های تسلیحاتی موضع ایران، روسیه و چین در این مذاکرات است. البته سخت است که شش موضع طرف مقابل را به هم نزدیک کرد. در جریان مذاکرات ژنو و همین طور پس از توافقنامه موقت ژنو، در جریان مذاکرات لوزان و همین جا در وین هم دوستان ما در طرف مقابل بیشتر وقت خود را صرف هماهنگی های داخلی می کنند.
انگلیسی نه چندان خوب، خانم موگرینی!
پنجشنبه عصر در حالی که جهان از تازه ترین موضع گیری های ایران و امریکا در مذاکرات خبردار شده بود و تحلیل های اولیه در این خصوص و آینده مذاکرات دست به دست می شد، فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با شبکه امریکایی سی ان ان و مجری معروف آن کریستین امان پور به گفت وگوی زنده در خصوص آب و هوای مذاکرات هسته ای در وین پرداخت.
موگرینی که از اتاق لوکس خود از هتل پله کوبرگ با امانپور سخن می گفت تلاش کرد ملغمه ای از خوش بینی و بدبینی را مدیریت کند. وی در حالی که چندین بار از محدود بودن زمان مذاکرات سخن می گفت در میانه حرف های خود تاکید کرد که گفت وگوهای هسته ای سازنده بوده است. وی برخلاف برخی منابع روس و ایرانی که از عدم اجماع میان ١+٥ پرده برداری کرده اند ادعا کرد که میان اعضای گروه ١+٥ «اتحاد خوبی» وجود دارد.
موگرینی که در میانه مسیر مذاکرات ایران و ١+٥ به این رایزنی ها پیوسته است از تصمیم های سخت تاریخی گفت که باید برای رسیدن به توافق اتخاذ شود. مسوول کمیسیون سیاست خارجی اتحادیه اروپا در این گفت وگوی تلویزیونی پیش بینی کرد که تکلیف مذاکرات و اینکه آیا رسیدن به توافق در این مقطع ممکن است یا خیر به زودی و طرف چند ساعت آینده مشخص خواهد شد.
با این همه در حال حاضر ٤٨ ساعت از این اظهارنظر موگرینی گذشته اما هنوز خبری از سنگین تر شدن وزنه به یکی از دو سوی توافق یا تمدید مذاکرات نیست. مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بخش هایی از سخنان خود به امانپور گفت: هرگز تا به این اندازه به توافق نزدیک نشده بودیم اما اگر تصمیم های سیاسی و تاریخی تا چند ساعت دیگر اتخاد نشود ما توافقی نخواهیم داشت.
در حالی که همگان به حصول توافق تا ٤٨ ساعت آینده در وین فکر می کنند، موگرینی با اشاره به اینکه گرفتن این تصمیم سیاسی در روزها و هفته های آتی پس از این روزها نه تنها آسان تر نیست که سخت تر هم خواهد بود، به نوعی هشدار داد که دو طرف باید کار را در همین دور به پایان برسانند و فکر تمدید چندهفته ای یا چندماهه را از خود دور کنند.
موگرینی در بخش های دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه هر عضوی از مذاکرات، مسوولیت تاریخی خود را می داند، افزود: یکی از گره ها این است که باید اعتماد سازی بین کشورهایی که سال هاست با هم ارتباط ندارند، انجام بگیرد. ما توافق کرده ایم از آنچه در لوزان به آن رسیدیم عقب نشینی نکنیم.
مسائل جدیدی مطرح نشده و نباید هم توسط هیچ کدام ازاعضای حاضر در مذاکرات مطرح شود. ما دو بار مذاکره نمی کنیم و به مسائلی که بر سر آنها توافق کرده ایم باز نخواهیم گشت. مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که به گفته منابع روس یک بار هم ایران را به خروج ١+٥ از مذاکرات تهدید کرده است، در پاسخ به این سوال امانپور که فکر می کنید منظور محمد جواد ظریف از جمله آخر توییت وی در خصوص در میانه رودخانه نمی توانید اسب خود را عوض کنید، چیست؟
از پاسخ صریح دادن طفره رفته و گفت: شاید انگلیسی من چندان خوب نیست!وی در ادامه ترجیح داد توجه مخاطبان سی ان ان را به بخش نخست سخنان ظریف و تشابه آن به بخش هایی از بیانیه کری جلب کند که گفته بود ما برای رسیدن به توافق عجله نمی کنیم.
«نه» سیاسی اوباما به جان کری؟
ایران و ١+٥ پس از قریب به دو سال مذاکره، ضرب الاجل ٩ جولای را از دست دادند. عبور از این ضرب الاجل به این معناست که کنگره امریکا بر اساس قانون خودنوشته اکنون ٦٠ روز فرصت دارد به این توافق دولت متبوع خود نه یا بله بگوید. در ٤٨ ساعت گذشته اصلی ترین پرسشی که تمام خبرنگاران و تحلیلگران حاضر در وین به دنبال یافتن پاسخی برای آن بودند این بود که اگر باراک اوباما خواهان حفظ توافق با ایران از شر مزاحمت های مخالفان آن در کنگره است چرا در دقیقه ٩٠ و به ادعای بسیاری از شواهد و مدارک، طرح مورد توافق جان کری با ایران را پس زد؟
پرونده هسته ای ایران در امریکا تبدیل به ابزاری برای گروکشی های سیاست داخلی شده و همین مساله امکان تاثیرگذاری حاشیه بر متن را در ٦٠ روز آینده افزایش داده است. دیپلمات ها در وین اعتقاد دارند که تمدید ٣٠ روزه فرصت قانونگذاران امریکایی برای بررسی توافق جامع هسته ای نمی تواند برای ذات توافق صورت گرفته، کشنده باشد.
از سوی دیگر یکی از چند تحلیلی که در ٤٨ ساعت گذشته در خیمه خبرنگاران دست به دست شده این است که باراک اوباما، رییس جمهور ایالات متحده عمدا ضرب الاجل ٩ جولای را از دست داده است. محور این تحلیل بر این مدار می چرخد که جمهوریخواهان تندرو امریکایی که با هرگونه توافق هسته ای با ایران مخالف هستند در چند روز گذشته بر آتش این معرکه رسانه ای افزوده اند که تیم مذاکره کننده امریکا در حال واگذاری امتیازهای ویژه به ایران از ترس ضرب الاجل ٩ جولای است.
بر این اساس اوباما ترجیح داد برای گریز از این فشارهای داخلی، توافق احتمالی را پس از این ضرب الاجل زمانی امضا کند. بر اساس این تحلیل اوباما مطمن بود که می تواند حتی در صورت مخالفت کنگره با این توافق با وتوی خویش آن را نجات دهد. با این همه یک روزنامه نگار امریکایی به شرط محفوظ ماندن نام خویش در این خصوص به «اعتماد» می گوید: جان کری، وزیر امور خارجه امریکا دو هفته از وقت کاری خویش را در وین گذرانده است.
او بیش از هر فردی دیگری تلاش کرد که این توافق به سحرگاه ١٠ جولای نرسد. در چند روز اخیر دورهای مذاکراتی فشرده ای تا نیمه شب را با تیم های همراه در این مذاکرات و همچنین همتای ایرانی پیش برد تا بتواند پیش از به صدا در آمدن ناقوس دهم جولای، کار توافق را تمام کند. وی با تایید این مطلب که موضع تیم مذاکره کننده امریکا پس از ویدیوکنفرانس کری با مافوق خود در واشنگتن تغییر کرده است، می گوید: ما می دانیم که اوباما در این ویدیوکنفرانس به وزیر خود گفته است: نه!
اما نمی دانیم مفاد بسته مورد توافق چه بوده که نظر مثبت کری و ارنست مونیز، وزیر انرژِی ایالات متحده را تامین کرده است اما نظر اوباما و تیم امنیتی او در واشنگتن را خیر؟ شاید هم بر این مبنا بتوان گفت که «نه» اوباما نه سیاسی بوده است و نه الزاما فنی.
وی با بیان اینکه نمی توان ادعا کرد که اوباما از ترس جمهوریخواهان و فشارهای آنها برای رد توافق در صورت حصول آن تا ٩ جولای، این نه را به کری گفته است، می گوید: نمی دانیم که آیا در وقت اضافه مذاکرات خط قرمز جدیدی شکل گرفته است؟ به هرحال عبور این توافق از کنگره هیچگاه چه در صورت حصول آن پیش از ٩ جولای و چه پس از آن آسان نبود.
هومان مجد، روزنامه نگار ایرانی مقیم امریکا و تحلیلگر مسائل ایران در این خصوص به «اعتماد» می گوید: نمی توان فشار تندروها بر اوباما را نادیده گرفت. اگر این توافق مثلاسه تا چهار روز پیش از ٩ جولای به دست آمده بود دولت امریکا می توانست ادعای تحت فشار زمان قرار داشتن را رد کند اما زمانی که تا چند ساعت پیش از پایان روز ٩ جولای هنوز همگان از وجود اختلاف هایی سخن می گویند، نمی تواند ادعا کند که در دقایق آخر روز نهم جولای به تیم ایران امتیاز نداده است. مجد در پاسخ به این سوال که چه ضمانتی وجود دارد که این فرصت ٦٠ روزه بررسی توافق جامع در کنگره به سود تندروها تمام نشود، می گوید: احتمالاتیم های سیاسی و امنیتی اوباما در واشنگتن به او اطمینان خاطر داده اند که می تواند توافق را پس از این ٦٠ روز هم به کمک دموکرات های هم حزب خود از سد کنگره به سلامت عبور دهد. مجد در ادامه پاسخ خود به «اعتماد» می گوید: توافقی که به کنگره تحویل داده می شود مورد کالبدشکافی کامل سیاسی و فنی قرار می گیرد و بر همین اساس دولت اوباما باید راه های هرگونه انتقاد را ببندد. مخالفان می توانند کوچک ترین مساله فنی را به امتیاز دادن به ایران از سوی امریکا تعبیر کنند. این روزنامه نگار ایرانی در پاسخ به این سوال که توافق در روزهای آتی را تا چه اندازه محتمل می دانید، به «اعتماد» می گوید: این مذاکرات نمی تواند بیش از دو تا سه روز دیگر ادامه پیدا کند. امروز پانزدهمین روزی است که تیم های مذاکره کننده ایران و ١+٥ یا در وین به شکل کامل مستقر هستند یا دایما در رفت و آمد میان وین و پایتخت های خویش هستند. جان کری دو هفته تمام را در وین گذرانده است و نمی تواند بیش از این در این کشور باقی بماند. اندک اندک منتقدان به کری خرده می گیرند که چرا تمام مسائل سیاست خارجی امریکا را رها کرده است و تمام وقت در خدمت مذاکرات هسته ای با ایران است؟
جمعه، روز آرام پس از توفان
با سحرگاه دهم جولای، شلیک های دیپلماتیک تیم های حاضر در مذاکرات به هم تمام شد و آتش بس رسانه ای برقرار. مذاکرات مانند پیش از پنجشنبه توفانی در سطوح کارشناسی، مدیران سیاسی و وزرای امور خارجه از سر گرفته شد. محمدجواد ظریف دوباره به بالکن اتاق خود در پله کوبرگ آمد. دوباره برای خبرنگاران دست تکان داد و مکالمه ای بسیار کوتاه و چند کلمه ای با خبرنگاران داشت:
توافق امروز صورت می گیرد؟
تردید دارم.
دوشنبه هم اینجاییم؟
امیدوارم که نه.
نشست صبح با کری و موگرینی چگونه بود؟
سازنده.
علی اکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی هم صبح روز گذشته به همراه جواد ظریف و سیدعباس عراقچی به بالکن هتل پله کوبرگ آمد. وی نیز چند کلمه ای با خبرنگاران صحبت کرده و در پاسخ به این سوال که آیا با توجه به اتفاق های روز پنجشنبه، شانس توافق پایین آمده است یا خیر؟ گفت: شانس توافق همچنان بالاست. روند مذاکرات همچنان به خوبی پیش می رود.
در جبهه مقابل هم فیلیپ هاموند، وزیر امور خارجه انگلیس یکی از چهره هایی بود که پیش از ترک چند ساعته وین مقابل چادر خبرنگاران آمد و توضیحاتی را در خصوص مذاکرات داد. وی با بیان اینکه امروز (شنبه) مجددا به مذاکرات بازمی گردد تاکید کرد که پیشرفت هایی حاصل شده است، اما بسیار کند.
وی به خبرنگاران وعده داد که امروز نشست وزرا در کوبرگ برگزار خواهد شد. رییس دستگاه دیپلماسی انگلیس در ادامه افزود: ما پیشرفت هایی داشتیم اما هنوز کارهای زیادی باقی مانده است. ما راهنمایی های روشنی به معاونین خود ارایه دادیم بنابراین یک وقفه دیگری به وجود آمده تا معاونین ما با ایرانی ها به کار خود ادامه دهند و مجددا روی پیش نویس متن کار کنند و متن توافق را شفاف کنند.
هاموند تصریح کرد: طرف ایرانی نیز باید یک سری موضوعات را در تهران شفاف سازی کند اما وزرای خارجه مجدداً فردا گردهم می آییم و امیدواریم که بتوانیم پیشرفت هایی حاصل کنیم. پیشرفت هایی در مذاکرات بود ولی این پیشرفت ها بسیار کند است. معاونین همچنان کار می کنند و امیدوارم قبل از نشست فردای وزرا پیشرفت های بیشتری حاصل شود. پیش از هاموند، سخنگوی وزیر امور خارجه آلمان هم تاکید کرده بود که احتمال رسیدن به توافق تا چند روز آینده در وین بسیار بالااست.
شنبه یا دوشنبه توافق؟
مذاکرات میان ایران و ١+٥ از وقت اضافه هم گذشته است. روز گذشته توافقنامه موقت ژنو تا روز سیزدهم جولای برابر با سه شنبه تمدید شد. بدین ترتیب باید انتظار داشت که مذاکرات تا روز دوشنبه در وین ادامه پیدا کند. تا لحظه تنظیم این خبر، خروجی جلسات وزرا و مدیران سیاسی پس از توفان سیاسی روز پنجشنبه اعلام نشده است.
در شرایطی که دو طرف بتوانند تا عصر امروز اندکی از اختلاف ها را بکاهند، شاید آن روز بزرگ برای ایران و ١+٥ امروز باشد. اما در شرایطی که پرانتزها تا شامگاه شنبه بسته نشود، روز یکشنبه هم روز آرام و بی خبر مذاکرات خواهد بود چرا که وزرای تروییکای اروپایی وین را ترک کرده و برای تصمیم گیری در خصوص یونان به سایر وزرای اتحادیه می پیوندند. در چنین شرایطی روز دوشنبه را باید روز حصول توافقی دانست که بیش از هر زمان دیگری در ١٣ سال گذشته در دسترس است.
