بر اساس تصمیمات اخذ شده در خصوص رویکرد جدید خدمت سربازی (با عنوان سرباز ماهر) قرار شد که در آن کارکنان وظیفه در طول خدمت با گذراندن آموزش مهارت آموزی حداقل یک مهارت فنی را فراگرفته تا زمینه اشتغال آنها پس از پایان خدمت هموارتر شود. در سال جاری با تشکیل قرارگاه مهارت آموزی کارکنان وظیفه در ستاد کل نیروهای مسلح، برنامه ریزی‌های لازم برای تحقق این مهم انجام شد.
همچنین در اجرای طرح مهارت آموزی سربازان وظیفه مقرر شد برای کارکنان وظیفه‌ای که قبل از اعزام به خدمت وظیفه دارای یک تخصص فنی خاص بوده‌اند و یا در مدت خدمت سربازی با به‌کارگیری تخصصی در نیروهای مسلح عملاً مهارت لازم را در فعالیت مربوطه کسب کرده‌اند و در عین حال فاقد گواهی‌نامه تخصصی هستند، گواهی‌نامه رسمی صادر شود.
حال بعد از گذشت ۶ سال از این طرح و آزمون و خطاهایی که در عملیاتی شدنش انجام شده است به سراغ سردار موسی کمالی دستیار و مشاور عالی قرارگاه مرکزی مهارت آموزی کارکنان وظیفه ستاد کل نیروهای مسلح رفته‌ایم تا صفر تا صد عملیاتی شدن طرحی که جز ایجاد اشتغال برای سربازان دغدغه دیگری ندارد را بررسی کنیم.
سردار کمالی در این باره به خبرنگار مهر گفت: وظایف قرارگاه مرکزی مهارت آموزی در دو حوزه است یکی همایش و دیگری ایجاد تسهیلات لازم برای اشتغال جوانان؛ که در حوزه اشتغال سال گذشته (سال ۱۴۰۰) حدود ۲ هزار میلیارد تسهیلات پیش بینی شده بود تا به سربازان وام بدهیم که تنها بخشی از آن محقق شد.
وی افزود: امسال مبلغ وام حدود ۵ هزار میلیارد در نظر گرفته شده است که سود آن ۴ درصد است و ۱۸ بانک عامل اقدام به پرداخت این وام می‌کنند که البته سهم استان‌ها مشخص شده و مبالغ بین استان‌های کشور تقسیم شده است و هر استان می‌داند که چقدر برای پرداخت وام سهمیه دارد و به کدام بانک باید آن را ارجاع دهند.
مبلغ وامی که به سربازان داده می‌شود رقم ۳۵۰ میلیون برای سربازانی که خود اشتغالی دارند و ۴ میلیارد تومان برای سربازانی که کارآفرین هستند و می‌توانند دو یا بیشتر افراد را شاغل کنند، تعیین شده است
دستیار و مشاور عالی قرارگاه مرکزی مهارت آموزی کارکنان وظیفه ستاد کل نیروهای مسلح گفت: بازپرداخت این وام‌ها ۷ ساله است و تفاوتی که با سال قبل دارد این است که در سال گذشته سربازان نمی‌دانستند کجا باید ثبت نام‌ها را انجام دهند.
وی ادامه داد: اما امسال پلیس +۱۰ برای ثبت درخواست وام اشتغال زایی پیش بینی شده است و سربازان منقضی از خدمت سال ۹۷ به بعد یعنی هرکسی که از اول فروردین ماه سال ۹۷ از خدمت ترخیص شده و گواهی مهارت دارد و دوره مهارتی را طی کرده است می‌تواند این وام را دریافت کند.
به گفته سردار موسی کمالی وام اشتغال‌زایی سال ۱۴۰۱ نسبت به سال قبل تغییراتی دارد، بر اساس این تغییرات اگر کسی قبل از خدمت یا حین خدمت یا بعد از خدمت هم دوره‌های مهارت آموزی را طی کرده باشد هم می‌تواند به سراغ این وام بیاید و آن را دریافت کند.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه مبلغ وام برای هر سرباز چه رقمی است، گفت: مبلغ آن ۳۵۰ میلیون برای سربازانی که خود اشتغالی دارند و ۴ میلیارد تومان برای سربازانی که کارآفرین هستند و می‌توانند دو یا بیشتر افراد را شاغل کنند. تمامی سربازانی که دوره‌های مهارت آموزی را طی کرده‌اند می‌توانند این وام را دریافت کنند و به صورت قرض‌الحسنه در مدت ۷ سال بازپرداخت کنند.
مشاور عالی قرارگاه مرکزی مهارت آموزی با اشاره به اینکه ستاد کل نیروهای مسلح پرداخت وام را به مدیران هر استان واگذار کرده است، گفت: تمامی موارد به صورت استانی مورد بررسی قرار می‌گیرند تا بدانیم چقدر از برنامه‌ها و اهداف محقق شده‌است؛ برنامه‌ریزی شده است تا ۳۱ استان را مورد بازدید قرار دهیم و بر روند کار نظارت داشته باشیم.
کمالی از ایجاد کارگاه‌های هم جوار در استان‌هایی که کارگاه‌های کمتری برای برگزاری دوره‌های مهارت آموزی سربازان دارند خبر داد و گفت: در نظر داریم تا در مناطق محروم مراکز فنی و حرفه‌ای همجوار پادگانی درست کنیم؛ یعنی با کمک سازمان فنی و حرفه‌ای در جوار مراکز نیروهای مسلح مراکزی از سوی سپاه، ارتش و فراجا ایجاد شود و این کارگاه‌ها کار سازمان فنی و حرفه‌ای را انجام دهند؛ البته تا کنون ۸ مرکز افتتاح شده است و بنا داریم تا پایان سال در تمام استان‌های کشور این مراکز را ایجاد کنیم.
وی درباره فایده ایجاد این مراکز گفت: اینها مراکز آموزشی هستند که با کمک نیروهای مسلح و سازمان فنی و حرفه‌ای ایجاد می‌شوند و در استان‌ها و شهرهایی که سازمان فنی و حرفه‌ای دارای مشکلاتی است و نمی‌تواند کلاس رایگان ایجاد کند نیروهای مسلح آن کلاس‌ها را در جوار پادگان‌ها ایجاد می‌کنند تا به صورت رایگان و با کمک مراکز فنی و حرفه‌ای به سربازان آموزش‌های لازم را انجام دهند.
ستادکل نیروهای مسلح در استان‌هایی که کارگاه مهارت آموزی ندارند «کارگاه های همجوار» ایجاد می‌کند
به گفته مشاور عالی قرارگاه مرکزی مهارت آموزی ستاد کل نیروهای مسلح این مراکز (مراکز همجوار) دقیقاً همان کار سازمان فنی و حرفه‌ای را انجام می‌دهند و مدرک را صادر می‌کنند یعنی کار ثبت نام و آموزش و امتحان را انجام می‌دهند و در ادامه مدرک را صادر می‌کنند.
سردار کمالی با بیان اینکه ستاد کل نیروهای مسلح موظف است کلاس‌های مهارت آموزی را به صورت رایگان برای سربازان برگزار کند، گفت: برگزاری کلاس در کارگاه‌های همجوار برای سربازان رایگان است، احتمال دارد تا در آینده اگر وضعیت آموزش‌ها و تناسبش با تعداد سربازان مناسب شود بخواهیم برای خانواده‌های سربازان و سایر افراد جامعه در این کلاس‌ها آموزش‌های رایگان مهارتی برگزار کنیم.
وی با اشاره به مراکز نوآوری و عملکرد این مراکز، گفت: بنا داریم تا سربازانی که تحصیل کرده و نخبه هستند به جای آنکه به سربازی به صورت عرف بروند را در مراکزی که با کمک معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ایجاد می‌شوند به خدمت بگیریم؛ در واقع بنا داریم مراکزی را با تمامی تجهیزات و امکانات ایجاد کنیم تا سربازان نخبه بتوانند ایده‌ها، نظرات و طرح‌های خود را در آنجا مطالعه و آزمایش کنند تا تبدیل به محصول و سود آوری شود.
سعی بر آن است تا از سربازانی که تحصیل کرده و نخبه هستند به جای آنکه به سربازی به صورت عرف بروند آنها را در مراکزی که با کمک معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ایجاد می‌شوند به خدمت بفرستیم
مشاور عالی قرارگاه مرکزی مهارت آموزی با بیان اینکه اعلام شده است تا هر سربازی که مهارت دارد آن را در سامانه مربوطه ثبت کند، گفت: سربازان می‌توانند مهارت‌های خود را ثبت کنند تا از مشوق‌هایی که در نظر گرفته‌ایم استفاده کنند. بسیاری از سربازان مهارت‌های اختصاصی مانند نجاری، تعمیرات، منبت‌کاری و گچ کاری دارند و اگر این سرباز مدرک داشته باشد وقتی در سامانه سرباز ماهر ثبت نام کند می‌تواند با گواهی و مدرک رسمی سازمان فنی و حرفه‌ای خود از مشوق‌های تعیین شده استفاده کند.
کمالی در تشریح مشوق‌های در نظر گرفته شده برای سربازانی که مهارت‌های خود را در سامانه ثبت کنند، گفت: این مشوق‌ها مثل انتخاب شهر محل خدمت یا سازمان محل خدمت است، همچنین این سربازان می‌تواند انتخاب کنند در اولویت امریه قرار بگیرند یا اینکه اضافه خدمت آنها هر چند سال باشد بخشیده شود.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا مهارت‌های افرادی که در کار و دانش و فنی حرفه‌ای تحصیل می‌کنند، هم هستند قبول است، گفت: تمام جوانان دارای دیپلم هنرستان‌ها و مراکز فنی و حرفه‌ای می‌توانند در سامانه ثبت نام کنند، همچنین حسن دیگر آن این است که ممکن است افرادی دارای مهارت باشند اما مدرک نداشته باشند که در این صورت نیز وقتی این موضوع در سامانه ثبت می‌شود از افراد آزمون ادواری گرفته می‌شود و مهارت آنها مورد آزمون قرار می‌گیرد و در صورت قبول شدن در این آزمون فرد می‌تواند مدرک دریافت کنند.
مشاور عالی قرارگاه مرکزی مهارت آموزی با بیان اینکه افراد می‌توانند از ۱۵ سالگی تا یک ماه قبل از اعزام در سامانه سرباز ماهر ثبت نام کنند، گفت: البته در حال انجام فعالیت‌هایی هستیم تا فرد بتواند بعد از اعزام نیز ثبت نامش را انجام دهد و در همین زمینه باید بگویم که از اسفندماه این بستر فراهم می‌شود که فرد تحت هر شرایطی بتواند ثبت نام خود را انجام دهد.
کمالی با اشاره به اینکه یکی دیگر از حسن‌های ثبت نام در سامانه سرباز ماهر این است که ممکن است فردی ادعا کند دارای مهارت است اما در حد آزمون دادن مهارت را کامل بلد نیست؛ گفت: در حال حاضر حدود ۱۴ هزار محیط واقعی کار در پرتابل سازمان فنی و حرفه‌ای ثبت کرده‌ایم که این محیط‌ها به صورت استاد-شاگردی است یعنی سرباز با توجه به سابقه خود مشغول به خدمت می‌شود و حدود شش ماه با یک استاد کار می‌کند و پس از آن به آزمون معرفی می‌شود و می‌تواند گواهی خود را دریافت کند.
امسال سال پوشش ملی است و بنا است همه سربازان آموزش‌های لازم را ببینند مگر سربازان تحصیل کرده که در تخصص خود به‌کارگیری شده‌اند مانند پرستاران و پزشکان
وی ادامه داد: برخی دیگر از افراد هستند که مهارت و تجربه کار ندارند؛ این افراد در کلاس‌ها و مجتمع‌های آموزشی تفکیک می‌شوند که یا در داخل نیروهای مسلح یا از سازمان فنی و حرفه‌ای، وزارت جهاد کشاورزی و وزارت ورزش و جوانان برای فرا دادن مهارت این افراد کمک گرفته می‌شود. این افراد در این محل‌ها دوره‌های مهارت آموزی و حین خدمت می‌بیند.
مشاور عالی قرارگاه مرکزی مهارت آموزی با بیان اینکه امسال سال پوشش ملی است و بنا داریم همه سربازان آموزش‌های لازم را ببینند مگر سربازان تحصیل کرده که در تخصص خود به‌کارگیری شده‌اند، گفت: قرار شده است از این به بعد به سربازانی که وارد نیروهای مسلح می‌شوند رزومه کاری بدهیم و آنها دارای گواهی کار شوند که وقتی از سربازی خارج و وارد جامعه شد دارایی سابقه کار باشد، بر همین اساس در پایان خدمت گواهی مهارتی و کار به سربازان داده می‌شود که در آن گفته می‌شود سربازان دارای سابقه کار هستند.
کمالی در پاسخ به این سوال که آیا این گواهی مورد پذیرش است یا خیر گفت: در بسیاری از محیط‌های کار این گواهی‌ها مورد قبول است البته باید رسانه‌های گروهی کمک کنند تا این موضوع جا بیفتد و جامعه بپذیرد فردی که به سربازی رفته کار تخصصی انجام داده است.
پای کار مهارت آموزی سربازان و اشتغال آنها بیایید
بر اساس ماده یک قانون وظیفه عمومی برای دفاع از استقلال و تمامیت ارضی، اتباع ذکور دولت جمهوری اسلامی ایران مکلف به انجام خدمت وظیفه عمومی برابر مقررات این قانون هستند و هیچ فرد مشمول خدمت وظیفه عمومی را جز در موارد مطرحه در این قانون نمی‌توان از خدمت معاف کرد. بر اساس ماده دو این قانون، هر فرد ذکور ایرانی در ماهی که طی آن ماه به سن ۱۸ سال تمام می‌رسد مشمول مقررات خدمت وظیفه عمومی است.
حال که برای خوشایند سازی سربازی و بر اساس تصمیمات اخذ شده در خصوص رویکرد جدید خدمت سربازی (با عنوان سرباز ماهر) قرار شده است که در آن کارکنان وظیفه در طول خدمت با گذراندن آموزش مهارت آموزی حداقل یک مهارت فنی را فراگرفته تا زمینه اشتغال آنها پس از پایان خدمت هموارتر شود انتظار می‌رود تا دولت و سایر دستگاه‌ها پای کار «مهارت آموزی» بیایند تا هم میل به رفتن سربازی در بین جوانان بیشتر شود و هم اشتغال آنها تضمین شود.
البته امید بود که در بودجه سال ۱۴۰۱ برای حقوق و مزایای سربازان بودجه اختصاصی تعیین می‌شد تا در مواقعی که برخی از افراد کلیدواژه‌های «سربازی اجباری» و «سربازی اختیاری» را ترند می‌کنند، دولت با خوشایند سازی سربازی که هم مربوط به اضافه شدن حقوق سربازان و هم مربوط به امر مهارت آموزی و تخصصی شدن سربازی است، جوانان را ترغیب به سربازی کند.
